​   A. GİRİŞ

 

Haksız bir idari işlemin mağduru mu oldunuz? Ya da idarenin eylem, işlem veya sözleşmelerinden kaynaklanan maddi ya da manevi bir zarar mı gördünüz? Yasal haklarınızı korumak ve hukuksal çözüm arayışına girmek için idari dava açmayı düşünüyorsanız, bu makale size rehberlik edecek.

​

İdari davaların nasıl açıldığını öğrenmeden önce idari davanın ne demek olduğunu ve idari davaların türlerini kısaca ele alacağız. 

İdari dava, idari işlemlerin ve eylemlerin hukuka uygunluğunun denetlenmesi için idari yargı organlarına yapılan başvurudur. İdari işlemler, kamu idarelerinin tek yanlı ve kesin irade beyanlarıdır. İdari eylemler ise idarelerin fiili işlemleridir.

 

İdari Dava Türleri Nelerdir?

 

İdari yargıda açılacak dava türleri iki ana gruba ayrılmaktadır. 

1. Tam yargı davaları: İdarenin işlemleri, idari sözleşmeleri veya eylemleri nedeniyle maddi veya manevi zarar görenlerin tazminat talep edebilmeleri için açılan davadır.

2. İptal davaları: Hukuka aykırı idari işlemlerin iptali için açılan davadır.

 

   B. İDARİ DAVA DİLEKÇESİ NASIL HAZIRLANIR?

​

Davaların açılabilmesi için bir dava dilekçesi hazırlanmalı ve ilgili mahkemeye bu dilekçeler verilmelidir. İdari dava dilekçeleri konularına göre Danıştay, idare mahkemeleri ya da vergi mahkemeleri başkanlıklarına hitaben yazılır. İdari dava dilekçesinin içermesi gereken unsurlar vardır. İdari Yargılama Kanunu madde 3/f.2'de idari dava dilekçesinde hangi unsurların bulunduğu tek tek yazılmıştır.

​

İdari Yargılama Usulü Kanunu madde 3/f.2 uyarınca: “Dilekçelerde; 

a) Tarafların ve varsa vekillerinin veya temsilcilerinin ad ve soyadları veya unvanları ve adresleri ile gerçek kişilere ait Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,

b) Davanın konu ve sebepleri ile dayandığı deliller, 

c) Davaya konu olan idari işlemin yazılı bildirim tarihi

d) Vergi, resim, harç, benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarına ilişkin davalarla tam yargı davalarında uyuşmazlık konusu miktar,

 e) Vergi davalarında davanın ilgili bulunduğu verginin veya vergi cezasının nevi ve yılı, tebliğ edilen ihbarnamenin tarihi ve numarası ve varsa mükellef hesap numarası, Gösterilir.”

Dava dilekçesi, bir davayı başlatmak için mahkemeye sunulan resmi belgedir. Bu dilekçede, davanın dayanağı olan olaylar, deliller ve hukuksal gerekçeler açıkça belirtilmelidir. Dava dilekçesi, davanın usulüne uygun şekilde yürütülmesi için oldukça önemlidir. Dava dilekçesinde gerekli hususların belirtilmemesi halinde dava reddedilmeyecek ancak dilekçe ret kararı verilecektir. Bu durumda, mahkeme davacıya eksiklikleri gidermesi için bir süre verecektir. 

​

1. Davanın Tarafları

Davacı, verilen süre içerisinde eksiklikleri gidermezse ya da aynı hataları tekrardan yaparsa davası reddedilebilecektir.

Davacının adı ve soyadı dava dilekçesinde tam ve doğru şekilde yazılmalıdır. Davacının tebligat adresi ise davayla ilgili tüm tebligatlar bu adrese yapılacağından yine doğru olarak yer almalıdır. 

​

İdari teşkilatın karmaşıklığı nedeniyle davalı tarafın tespiti zor olabilmektedir. Davalı tarafın belirtilmesi zorunlu olmasa da, tespit edilmesi davanın daha hızlı ilerlemesine yardımcı olacaktır. Davalı taraf eksik veya yanlış gösterilmişse, mahkeme bu hususu resen giderecektir. Özellikle davalı taraf olan idarenin tespitinin sağlanmasının zorluğu sebebiyle herhangi bir hak kaybına ya da süre kaybına uğramamak için bir avukattan hukuki danışmanlık alınması tavsiye edilir. 

​

Dava bir avukatla yürütülecekse, dava dilekçesi avukat tarafından hazırlanacaktır. Avukat, dilekçede gerekli hukuki nitelendirmeleri yapacaktır. Dava dilekçesi, avukat tarafından müvekkilini temsilen imzalanacaktır.

​

   2.Davanın Konusu ve Sebepleri ile Dayandığı Deliller

 

İdari davada dilekçenin en önemli unsurlarından biri, dava konusunun açık ve net bir şekilde belirtilmesidir. Bu, hem mahkemenin davanın neyle ilgili olduğunu anlamasını hem de davacının taleplerinin değerlendirilmesini sağlar. Dava konusu, dava dilekçesinin içeriğinden ve talep sonuç kısmından anlaşılmalıdır.

 

İptal Davalarında:

• İptali istenen işlemin ne olduğu açıkça belirtilmelidir.

• İptal istemenin sebebi ve gerekçeleri sunulmalıdır.

• İşlemin hangi menfaatleri ihlal ettiği açıklanmalıdır.

 

Tam Yargı Davalarında: 

• Zararın hangi idari eylem veya işlemden kaynaklandığı belirtilmelidir.

• Zararın miktarı ve delilleri sunulmalıdır.

 

Dava dilekçesinde konu açıkça belirtilmezse dilekçe reddedilebilir. Bu nedenle, dilekçenin bu konuda titizlikle hazırlanması önemlidir.

​

Delil Sunma: Davacı, elinde bulunan tüm delilleri davanın daha hızlı sonuçlanabilmesi için sunmalıdır. Deliller, davanın dayanağını oluşturacaktır. Delillerin eksik olması davanın reddedilmesine neden olabilir

​

   3. Davaya Konu İdari İşlemin Yazılı Bildirim Tarihi 

İdari davaların en önemli unsurlarından biri, dava açma süresidir. Bu süre, idari işlemin yazılı bildirim tarihinden itibaren başlar. Peki, tebliğ tarihi dilekçede mutlaka yer almalı mı? İdari başvurunun etkisi nedir?

 

Tebliğ Tarihi: İdari işlemin yazılı bildirim tarihi, dava açma süresini başlatan unsurdur.

Tebliğ tarihi dilekçede mutlaka yer almalıdır. Tebliğ tarihi mahkeme için bağlayıcı değildir. Mahkeme, tebliğ tarihini resen araştıracaktır. Yazılı tebliğ yapılmamışsa, dava haricinden öğrenme tarihinden itibaren açılabilir. Bu durumda dilekçede öğrenme tarihi belirtilir.

 

İdari Başvuru: Tam yargı davası açmadan önce idareye başvuru zorunludur. Dava dilekçesinde başvuru tarihi ve red/zımni red tarihi yer almalıdır. Başvuru yapılmamışsa dava usulden reddedilir.

 

   4. Vergi Davaları ve Tam Yargı Davalarında Uyuşmazlık Konusu Miktar

 

Para ile ilgili uyuşmazlıklarda dava değeri dilekçede açıkça belirtilmelidir. Bu, hem mahkemenin kararının dayanağı hem de dava harcının hesaplanması için önemlidir.

​

Dava değeri, mahkemenin vereceği kararın çerçevesini çizer. Davacı, dava dilekçesinde talep ettiği tazminat miktarını dava değerine göre belirlemelidir.

​

İptal davalarında harç sabit bir tutarken, tam yargı davalarında nispi olarak belirlenir. Nispi harç, dava değerine göre hesaplanır. Dava dilekçesinde belirtilen miktar Türk Lirası cinsinden olmalıdır.

​

İdari işlemin iptali ile birlikte zarar da talep ediliyorsa işlemden doğan zarar miktarına bu dilekçede de yer verilmedir ve davaya esas miktar üzerinden harç ödenmelidir.

​

Dava dilekçesinde dava değerinin belirtilmemesi veya eksik belirtilmesi halinde dilekçe eksiklik giderilmesi için tebliğ edilir. Dava değeri, davanın seyri sırasında değiştirilebilir.Dava değerinin tespiti konusunda bilirkişi incelemesi yapılabilir.

 

Para ile ilgili uyuşmazlıklarda dava açmadan önce bir avukata danışmanız tavsiye edilir. Avukatınız, dava değerinin doğru şekilde belirlenmesi ve dava dilekçesinin hazırlanması konusunda size yardımcı olacaktır.

 

   C. İDARİ DAVA DİLEKÇESİ NEREYE VERİLİR?

 

Dava dilekçesi, davanın görüleceği yargı birimine verilir. Görev ve yetkinin doğru tespit edilmesi, davanın usulden reddedilmemesi için önemlidir. 

İdareye karşı açılacak olan davalar, idare mahkemeleri veya vergi mahkemelerinde açılır. Bazı özel hallerin varlığı durumunda Danıştay'da da dava açılabilir.

Dava dilekçesi, davanın görüleceği yer mahkemesi başkanlığına yazılır ve ilgili adliyeye verilir.

İlgili adliyenin başka şehirde olması halinde, yakın bir adliyeden ilgili adliyeye dava dilekçesinin gönderilmesi talep edilebilir. 

İlgili adliye ve mahkemenin tespitinde mutlaka bir avukattan hukuki danışmanlık alınması gerekmektedir. Aksi halde dava, yanlış yerde ve mahkemede açılmış olacak ve yargılamanın uzamasına sebebiyet verecektir. 

 

   D. İDARİ DAVA DİLEKÇESİ ÜZERİNE YAPILACAK İŞLEMLER NELERDİR?

 

İdari dava dilekçeleri ilgili mahkemeye verildiğinde harç ve posta ücreti alınır. Dava, dilekçenin verildiği ve kaydın yapıldığı zamanda açılmış sayılır.

Dava dilekçenizin işleme alınması için harç ve posta ücretlerinin ödenmesi zorunludur. Eksik veya geç ödeme halinde davanız açılmamış sayılabilir. Harç ve ücretler, dava dilekçesi ile birlikte ilgili mahkemeye yatırılır. Eksik harç ve ücretler için mahkeme tarafından tamamlama yapılması istenir. Eksiklikler zamanında giderilmezse davanız açılmamış sayılır. 

 

   E. İDARİ YARGIDA TERDİTLİ DAVA AÇILABİLİR Mİ?

 

1. Terditli Dava Nedir?

Terditli dava, davacının aynı davalıya karşı birden fazla talebini, aslilik-ferilik ilişkisi kurarak aynı dava dilekçesinde ileri sürmesiyle açılan davadır.

 

​   2. Terditli Davanın Özellikleri:

• Birden fazla talep

• Aslilik-ferilik ilişkisi

• Aynı dava dilekçesi

• Aynı davalı

 

   3. Terditli Davanın Avantajları:

• Tek dava ile birden fazla talep

• Zamandan ve masraftan tasarruf

İdari davaların terditli olarak açılması mümkün değildir. İdari davaların terditli olarak açılması halinde dava reddedilecektir. Özellikle dava konusunda kısmında davanın terditli açıldığına dair ibareler yer almamalıdır aksi halde hak kaybına sebebiyet verecektir. 

 

   F. AYNI DİLEKÇEYLE İDARİ DAVA AÇILMASI NEDİR?

 

Tek dilekçeyle birden fazla dava açmak zaman ve maliyet tasarrufu sağlayarak usul ekonomisi sağlar. Bu yazıda, aynı dava dilekçesiyle dava açma şartlarını detaylı şekilde inceleyeceğiz.

 

İdari Yargılama Usulü Kanunu madde 5 uyarınca: “ 1. Her idari işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılır. Ancak, aralarında maddi veya hukuki yönden bağlılık yada sebep-sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile de dava açılabilir. 2. Birden fazla şahsın müşterek dilekçe ile dava açabilmesi için davacıların hak veya menfaatlerinde iştirak bulunması ve davaya yol açan maddi olay veya hukuki sebeplerin aynı olması gerekir.” 

Aynı dava dilekçesiyle davanın açılmasında bir problem var ise mahkeme ilk incelemede bunun düzeltilmesi için süre verecektir. Aykırılığın giderilmemesi halinde dava dilekçesinin reddine karar verilecektir. 

 

İdari İşlemlerde Bağlılık ve Tek Dava Açma İmkanı

İdari yargılamada, birden fazla idari işlem aleyhine tek bir dava açmak mümkündür. Fakat bu durum için bazı şartlar gereklidir. Bu şartlardan biri, idari işlemler arasında bağlılık olmasıdır. Bağlılık ikiye ayrılır:

 

Hukuki ve Maddi Bağlılık Nedir?

1. Maddi Bağlılık:

Aynı maddi olaydan kaynaklanan idari işlemler arasında maddi bağlılık vardır. Örneğin, bir inşaat ruhsatı ve ruhsata dayalı olarak yapılan inşaata ilişkin yıkım kararı arasında maddi bağlılık bulunur.

 

2. Hukuki Bağlılık:

Bir idari işlemin varlığına veya yokluğuna bağlı olan diğer idari işlemler arasında hukuki bağlılık vardır. Örneğin, bir memurun disiplin cezası almasına dayalı olarak aylığının kesilmesi arasında hukuki bağlılık bulunur.

 

Tek Dava Açma İmkanı: Eğer idari işlemler arasında hem maddi hem de hukuki bağlılık varsa, kişi bu işlemlere karşı tek bir dava dilekçesiyle dava açabilir. Bu sayede hem zamandan hem de masraftan tasarruf sağlanır.

 

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Bağımlılığın varlığı her somut olaya göre ayrı ayrı değerlendirilir.

• Bağımlılığın varlığı konusunda tereddüt varsa, ayrı ayrı dava açmak daha güvenlidir.

• Tek dava açılacaksa, dava dilekçesinde tüm idari işlemler ve bağlılık ilişkisi açıkça belirtilmelidir.

 

• Maddi ve Hukuki Bağlılık:

Davaların aynı yargı düzeni ve aynı kanun yoluna tabi olması gerekir. Davalar aralarında maddi veya hukuki yönden bağlılık göstermelidir. Sebep-sonuç ilişkisi bulunan davalar tek dilekçeyle açılabilir.

 

•  Dava Süreleri:

Birden fazla idari işleme karşı dava açılacaksa dava sürelerinin dolmamış olması gerekir. Dava süresi dolmuş bir idari işlem, dava süresi dolmamış bir işlemle birlikte dava konusu edilemez.

 

• Ehliyet:

Davacı tarafından birden fazla idari işleme karşı dava açılacaksa bu işlemlere karşı dava açmaya ehliyetinin bulunması şarttır.

 

   SONUÇ 

İdari davalar, idarenin hukuka aykırı işlemlerine karşı bireylere tanınmış bir hak arama yoludur. Bu davalar, idari işlemlerin iptali ve maddi tazminat talepleri için açılabilir.

 

İdari davalar karmaşık hukuki prosedürler içerebilir. Bu nedenle, idari dava açmayı düşünen kişilerin bir avukata danışması tavsiye edilir. Bir avukat, davanın açılmasından sonuçlanmasına kadar tüm aşamalarda size yardımcı olabilir.

Hukuki haklarınızı korumak ve davanızı en iyi şekilde sonuçlandırmak için bir avukata danışmanız önemlidir.

​

Av. Sinem EPTURAN